Звальненне па патрабаванні работніка
Размежаванне паняццяў сумяшчальніцтва і сумяшчэнне
Выкарыстанне асабістага транспарту для патрэб наймальніка
Найменне прафесіі «дворнік» зменена на «прыбіральнік тэрыторый»
Уступіў у сілу новы выпуск 31 Адзінага кваліфікацыйнага даведніка пасад служачых
Рэгуляванне працы працаўніка з няпоўным працоўным часам
Часткай чацвёртай артыкула 107 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей - ПК) вызначана, што наймальнік у выпадках, прадугледжаных заканадаўствам, абавязаны рабіць утрыманні з заработнай платы работніка па яго пісьмовай заяве для вытворчасці безнаяўных разлікаў.
Указаная норма азначае, што выпадкі, пры наяўнасці якіх у работніка ўзнікае права прад'яўляць наймальніку пісьмовую заяву аб утрыманні з яго заработнай платы, а ў наймальніка ўзнікае абавязак ажыццяўляць утрыманне і праводзіць безнаяўныя разлікі, павінны быць непасрэдна прадугледжаны заканадаўствам.
У мэтах упарадкавання ўтрыманняў наймальнікамі з заработнай платы работнікаў грашовых сум па іх пісьмовай заяве для ажыццяўлення безнаяўных разлікаў пунктам 1 пастановы Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 18 верасня 2002 г. № 1282 (далей - пастанова № 1282) вызначана, што ўтрымання работ сум для вытворчасці безнаяўных разлікаў ажыццяўляюцца па іх пісьмовай заяве ў мэтах вырашэння бытавых, сацыяльных пытанняў, у тым ліку звязаных з выплатай сум па крэдытнай дамове, камунальных плацяжоў, прафсаюзных узносаў.
Акрамя таго, пунктам 2 пастановы № 1282 унесена змяненне ў пастанову Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 14 снежня 2001 г. № 1804 "Аб мерах па абароне правоў членаў прафесійных саюзаў", згодна з якой выплата членскіх прафсаюзных узносаў праводзіцца асабіста работнікамі або па іх пісьмовых заявах. утрымання названых узносаў наймальнікам з заработнай платы работнікаў для пералічэння ў безнаяўным парадку.
Указаная норма азначае, што ўтрыманне з заработнай платы работнікаў па іх пісьмовай заяве прафсаюзных узносаў для далейшага іх пералічэння ў безнаяўным разліку непасрэдна прадугледжана заканадаўствам.
Што тычыцца часта задаецца пытання адносна ўтрымання з заработнай платы кошту харчавання, то з 1 студзеня 2024 г., з моманту ўступлення ў сілу змяненняў, унесеных у ПК, пунктам 1 часткі другой артыкула 107 ПК будзе прадугледжана магчымасць па распараджэнні наймальніка ўтрымліваць з заработнай платы работнікаў сумы для пагашэння іх запазычанасці наймальніку для вяртання (цалкам або часткова) сродкаў, затрачаных наймальнікам на арганізацыю харчавання, якім работнік скарыстаўся (кошт харчавання).
Цяпер (да 1 студзеня 2024 г.) на заканадаўчым узроўні падстаў для ўтрымання з заработнай платы работнікаў кошту харчавання няма.
Як паказвае практыка, асноўным пытаннем для грамадзяніна пры працаўладкаванні з'яўляецца пытанне памеру яго заработнай платы.
Бывае так, што пры працаўладкаванні на працу грамадзянін сутыкаецца з праблемай афіцыйнага афармлення на працу. Як правіла, пры адказе на пытанне грамадзяніна аб тым, які ў яго будзе памер заработнай платы, наймальнік прапануе яму папрацаваць нейкі час без афармлення, каб потым дамовіцца.
Неабходна памятаць, што пры працаўладкаванні на працу, у першую чаргу работнік і наймальнік абавязаны заключыць працоўны дагавор у пісьмовай форме, экзэмпляры якога павінны захоўвацца як у работніка, так і ў наймальніка.
На жаль, часам грамадзяне ідуць на такі выкрут наймальніка, тым самым падвяргаючы сябе самападману.
Атрымліваючы заработную плату "ў канверце", грамадзянін, тым самым, рызыкуе стратай працоўнага стажу, права на працоўны і сацыяльныя водпускі, аплатай "бальнічнага", іншымі гарантыямі і кампенсацыямі, прадугледжанымі заканадаўствам аб працы Рэспублікі Беларусь.
Нельга пагаджацца на працаўладкаванне без афіцыйнага афармлення. Атрымаўшы шматразовую адмову грамадзян ад працы без афіцыйнага афармлення, атрымання заработнай платы "ў канвертах", наймальніку нічога іншага не застанецца, як спыніць прапаноўваць грамадзянам працу па "шэрых" схемах.
Галоўны дзяржаўны інспектар
Бабруйскага міжраённага аддзела
Магілёўскага абласнога ўпраўлення
Дэпартамента дзяржаўнай інспекцыі
працы Міністэрства працы і сацыяльнай
абароны Рэспублікі Беларусь А.Я.Царык
Змяненні ў Тыпавых правілах унутранага працоўнага распарадку
Пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь 26.07.2021 № 58 (далей - пастанова № 58), якая ўступіла ў сілу 07.08.2021, унесены змяненні ў Тыпавыя правілы ўнутранага працоўнага распарадку (далей - Тыпавыя ПВТР).
Кіраўнік 7 Тыпавых ПВТР, якая змяшчае палажэнні аб адказнасці за парушэнне працоўнай дысцыпліны, прыведзена ў адпаведнасць са змяненнямі ў Працоўны кодэкс Рэспублікі Беларусь (далей - ПК), якія ўступілі ў сілу з 30.06.2021.
1. Дапоўнены пералік выпадкаў, калі звальненне можа быць прыменена ў якасці меры дысцыплінарнага спагнання (п. 1 пастановы N 58). У Тыпавых ПВТР у новай рэдакцыі з'явіліся наступныя выпадкі спынення працоўных адносін (абз. 3, 7, 8 падп. 31-1.2, падп. 31-1.11 п. 31-1):
- адсутнасць на працы ў сувязі з адбываннем адміністрацыйнага спагнання ў выглядзе адміністрацыйнага арышту, які перашкаджае выкананню працоўных абавязкаў;
- прымус работнікаў да ўдзелу ў забастоўцы, стварэнне іншым работнікам перашкод для выканання іх працоўных абавязкаў, заклік работнікаў да спынення выканання працоўных абавязкаў без уважлівых прычын;
- удзел работніка ў незаконным страйку, а таксама іншыя формы адмовы работніка ад выканання працоўных абавязкаў (цалкам або часткова) без уважлівых прычын;
- парушэнне працаўніком парадку збору, сістэматызацыі, захоўванні, змены, выкарыстанні, абязлічванні, блакаванні, распаўсюджванні, падаванні, выдаленні персанальных дадзеных.
Адпаведныя падставы звальнення змяшчаюцца ў абз. 3, 7, 8 п. 7 ст. 42 і п. 10 ч. 1 арт. 47 ПК (п. 4 ч. 1 арт. 198 ПК).
2. У адпаведнасць з ч. 2 арт. 199 ПК прыведзены п. 33 Тыпавых ПВТР, які вызначае парадак прыцягнення да дысцыплінарнай адказнасці. З 30.06.2021 наймальніку дадзена права прымяняць да работніка дысцыплінарнае спагнанне ў выпадку, калі немагчыма атрымаць ад работніка пісьмовае тлумачэнне наконт здзейсненай дысцыплінарнай правіннасці. У такой сітуацыі, як і пры адмове работніка ад дачы пісьмовага тлумачэння, дастаткова будзе аформіць адпаведны акт (у дадзеным выпадку - аб адсутнасці магчымасці атрымаць у работніка тлумачэння) з указаннем сведак, якія прысутнічалі пры гэтым. Дадзеныя палажэнні знайшлі сваё адлюстраванне ў ч. 2 і 3 п. 33 Тыпавых ПВТР у новай рэдакцыі.
Наймальнікам неабходна прывесці свае ПВТР у адпаведнасць з вышэйназванымі зменамі.
Галоўны дзяржаўны інспектар Крычаўскага міжраённага аддзела
Магілёўскага абласнога ўпраўлення Дэпартамента дзяржаўнай інспекцыі працы
Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь
А.А.Смірноў
АСНОЎНЫЯ ПРАВА РАБОТНІКАЎ
Асноўныя правы работнікаў замацаваны ў артыкуле 11 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей - ПК).
Так, згодна з артыкулам 11 ПК работнікі маюць права на:
1) праца як найболей годны спосаб самасцвярджэння чалавека, што азначае права на выбар прафесіі, роды заняткаў і працы ў адпаведнасці з прызначэннем, здольнасцямі, адукацыяй, прафесійнай падрыхтоўкай і з улікам грамадскіх запатрабаванняў, а таксама на здаровыя і бяспечныя ўмовы працы;
2) абарону эканамічных і сацыяльных правоў і інтарэсаў, уключаючы права на аб'яднанне ў прафесійныя саюзы, заключэнне калектыўных дагавораў, пагадненняў і права на забастоўку;
3) удзел у сходах;
4) удзел у кіраванні арганізацыяй;
5) гарантаваную справядлівую долю ўзнагароджання за працу ў адпаведнасці з яе колькасцю, якасцю і грамадскім значэннем, але не ніжэй за ўзровень, які забяспечвае работнікам і іх сем'ям свабоднае і дастойнае існаванне;
6) штодзённы і штотыднёвы адпачынак, у тым ліку выхадныя дні ў час дзяржаўных свят і святочных дзён (частка 1 артыкула 147 ПК), і водпускі працягласцю не ніжэйшай за ўстаноўленую ПК;
7) дзяржаўнае сацыяльнае страхаванне, абавязковае страхаванне ад няшчасных выпадкаў на вытворчасці і прафесійных захворванняў, гарантыі ў выпадку інваліднасці і страты працы;
8) неўмяшанне ў прыватнае жыццё і павага асабістай годнасці;
9) судовую і іншую абарону працоўных правоў.
Галоўны дзяржаўны інспектар Бабруйскага міжраённага аддзела Магілёўскага абласнога ўпраўлення Дэпартамента дзяржаўнай інспекцыі працы
В.Я.Царык
З 1 ліпеня ў структуры заработнай платы бюджэтнікаў павялічваецца доля прэміравання
Асаблівасці рэгулявання працоўнага часу і часу адпачынку
Праца ў дзяржаўныя святы і святочныя дні
Змяненне тарыфна-кваліфікацыйнай характарыстыкі прафесіі "прыбіральнік памяшканняў (вытворчых, службовых)"
З 01.02.2021 пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 08.10.2020 N 83 унесены змяненні ў выпуск 1 Адзінага тарыфна-кваліфікацыйнага даведніка работ і прафесій рабочых (далей - ЕТКС). У новай рэдакцыі выкладзены § 387, у якім змяшчаецца тарыфна-кваліфікацыйная характарыстыка прафесіі "прыбіральнік памяшканняў (вытворчых, службовых)" (далей - прыбіральнік памяшканняў).
1. Адкарэктаваны раздзел "Характарыстыка работ". У тарыфна-кваліфікацыйнай характарыстыцы ўстаноўлены канкрэтны падзел, які паказвае на тое, які разрад павінен быць у прыбіральшчыка памяшканняў, які выконвае работы ў пэўным месцы. Пасля падзелу "Павінен ведаць" паказана, што калі працы, пералічаныя ў падзеле "Характарыстыка прац", выконваюцца прыбіральшчыкам памяшканняў пры выкананні прац па чыстцы, уборцы і дэзінфекцыі:
памяшканняў (за выключэннем вытворчых памяшканняў), калідораў і драбінчастых клетак, душавых, гардэробных і іншых месцаў агульнага карыстання (за выключэннем санвузлоў), то яму ўсталёўваецца 1-й разрад;
вытворчых памяшканняў, у тым ліку адходаў вытворчасці, санвузлоў і грамадскіх прыбіральняў, то яму ўстанаўліваецца 2-і разрад.
Тарыфікацыя па разрадах у залежнасці ад месца выканання работ выразна дыферэнцыравана.
2. У новай рэдакцыі тарыфна-кваліфікацыйнай характарыстыкі прыбіральшчыка памяшканняў удакладнена, што ён павінен ведаць. У раздзеле "Павінен ведаць" словы "правілы санітарыі і гігіены па ўтрыманні месцаў уборкі" замяняюцца на "санітарныя нормы і правілы па ўтрыманні месцаў уборкі".
Наймальнікам неабходна перагледзець адпаведныя працоўныя інструкцыі і прывесці іх у адпаведнасць са зменамі.
Галоўны дзяржаўны інспектар
Крычаўскага міжраённага аддзела
Магілёўскага абласнога ўпраўлення
Дэпартамента дзяржаўнай інспекцыі працы
Міністэрствы працы і сацыяльнай абароны
Рэспублікі Беларусь А.А.Смірноў
Мінімальная заработная плата
У адпаведнасці з часткай 1 артыкула 59 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь мінімальная заработная плата (месячная і гадзіннікавая) - дзяржаўны мінімальны сацыяльны стандарт у галіне аплаты працы, які наймальнік абавязаны прымяняць у якасці ніжэйшай граніцы аплаты працы работнікаў за работу ў нармальных умовах на працягу нармальнай працягласці рабочага часу пры выкананні абавязкаў работніка, якія вынікаюць з заканадаўства, лакальных прававых актаў і працоўнага дагавора.
Памер месячнай мінімальнай заработнай платы ўстанаўліваецца Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь штогод з 1 студзеня. Месячная мінімальная заработная плата на працягу года падлягае індэксацыі ў парадку, прадугледжаным для індэксацыі даходаў, атрыманых з бюджэтных крыніц, у адпаведнасці з заканадаўствам аб індэксацыі даходаў насельніцтва з улікам інфляцыі.
Пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 21.12.2020 № 740 устаноўлена месячная мінімальная заработная плата з 01.01.2021 у памеры 400 рублёў.
Невыкананне службовай асобай памеру мінімальнай заработнай платы цягне накладанне штрафу ў памеры ад чатырох да пяцідзесяці базавых велічынь паводле часткі 3 артыкула 10.12 Асаблівай часткі Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях.
Галоўны дзяржаўны інспектар
аддзела нагляду за выкананнем
заканадаўства аб працы
Магілёўскага абласнога ўпраўлення
Дэпартамента дзяржаўнай
інспекцыі працы С.В.Трухан
Аб парадку пераносу працоўных дзён
Прымяненне Адзінага кваліфікацыйнага даведніка пасад служачых і Адзінага тарыфна-кваліфікацыйнага даведніка работ і прафесій рабочых
Пераклад да іншага наймальніка
Скасаванне тэрміновай працоўнай дамовы пры наяўнасці ўважлівай прычыны
Ці можна па пагадненню бакоў зрабіць выплату адпускных пасля прадастаўлення водпуску
Нарматыўныя прававыя акты па пытаннях аплаты працы ў бюджэтнай сферы з 01 студзеня 2020 г.
АПЛАТА ПРАЦЫ, ПРАЦОЎНАЕ ЗАКАНАДАЎСТВА
Скасаванне працоўнай дамовы па патрабаванні працаўніка
Прадастаўленне дадатковага вольнага ад працы дня ў месяц
Аплата працы без прымянення АТС
Гнуткія сістэмы аплаты працы ў слайдах
Некаторыя абмежавальныя меры па стымуляванні работнікаў у рэальным сектары эканомікі
Мінімальная заработная плата - дзяржаўная гарантыя аплаты працы
Парадак індэксацыі заработнай платы ў сувязі з ростам спажывецкіх коштаў
Правы працаўнікоў з сямейнымі абавязкамі
Выплаты работнікам пры звальненні
Тэрміны разліку пры звальненні
Ліст Бабруйскага міжраённага аддзела Магілёўскага абласнога ўпраўлення Дэпартамента дзяржаўнай інспекцыі працы Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь аб выплатах кампенсацый за рухомы і раз'язны характар працы
ПЫТАННІ І АДКАЗЫ
Пытанне. Як вызначаецца дата пачатку працоўнага водпуску?
Адказ. У адпаведнасці з артыкулам 168 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей - ПК) дата пачатку працоўнага водпуску вызначаецца па дамоўленасці паміж работнікам і наймальнікам. Паколькі заканадаўствам не прадугледжана іншае, такая дамоўленасць можа быць аформлена як пісьмова, так і вусна.
Пры складанні графіка працоўных водпускаў наймальнік улічвае меркаванне работніка аб часе яго сыходу ў водпуск, калі гэта не перашкаджае нармальнай дзейнасці арганізацыі і рэалізацыі права на водпуск іншых работнікаў, а таксама плануе чарговасць працоўных водпускаў у адпаведнасці з часткай чацвёртай артыкула 168 ПК (у летняе (іншае) зручны) час або ў пэўны перыяд для некаторых катэгорый работнікаў).
Акрамя гэтага, наймальнік абавязаны паведаміць работніку аб часе пачатку працоўнага водпуску не пазней чым за 15 каляндарных дзён (артыкул 169 ПК). Форма апавяшчэння не ўстаноўлена і вызначаецца наймальнікам самастойна. Напрыклад, з улікам нормаў артыкула 152 ПК можна паведаміць работніку аб пачатку водпуску праз яго азнаямленне з загадам (распараджэннем, рашэннем) аб прадастаўленні водпуску або запіскай аб водпуску.
Пытанне. Ці абавязкова складаць графік працоўных водпускаў у арганізацыі, дзе працуе некалькі чалавек?
Адказ. Згодна з артыкулам 168 ПК чарговасць прадастаўлення працоўных водпускаў устанаўліваецца для калектыву работнікаў графікам працоўных водпускаў, які зацвярджаецца наймальнікам, а таксама згоднаным з прафсаюзам, калі такое ўзгадненне прадугледжана калектыўным дагаворам. Пры гэтым графік працоўных водпускаў складаецца на каляндарны год не пазней за 5 студзеня або іншага тэрміну, устаноўленага калектыўным дагаворам, пагадненнем або ўзгодненага наймальнікам з прафсаюзам, і даводзіцца да ведама ўсіх работнікаў.
Такім чынам, графік водпускаў гэта дакумент, наяўнасць якога прадугледжана заканадаўствам. Пры гэтым не прадугледжаны выпадкі, калі графік водпускаў складаць не абавязкова. Такім чынам, графік водпускаў павінен быць у любой арганізацыі, незалежна ад колькасці работнікаў і яго адсутнасць з'яўляецца парушэннем працоўнага заканадаўства.
Прадавец згодна з графікам працы працуе ў нядзелю, на якую прыпадае рэлігійнае свята Вялікдзень. Ці неабходна праводзіць работніку звыш заработнай платы даплату за работу ў святочны дзень у адпаведнасці з артыкулам 69 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь?
У адпаведнасці з артыкулам 147 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей - ПК) работа не праводзіцца ў дзяржаўныя святы і святочныя дні, устаноўленыя і аб'яўленыя Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь непрацоўнымі.
У дзяржаўныя святы і святочныя дні (частка першая гэтага артыкула) дапускаюцца работы, выкліканыя неабходнасцю пастаяннага бесперапыннага абслугоўвання насельніцтва, арганізацый.
Работы, якія выклікаюцца неабходнасцю пастаяннага бесперапыннага абслугоўвання насельніцтва, арганізацый, плануюцца загадзя ў графіцы работ (зменнасці) у лік месячнай нормы рабочага часу.
Дзяржаўныя святы і святочныя дні ў Рэспубліцы Беларусь устаноўлены Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 26.03.1998 № 157 "Аб дзяржаўных святах, святочных днях і памятных датах у Рэспубліцы Беларусь" (далей - Указ № 157).
Згодна з Указам № 157, рэлігійнае свята Вялікдзень (святочны дзень) не аб'яўлена непрацоўным днём, бо дзень святкавання пастаянна прыпадае на нядзелю. Аплата працы работнікам, у якіх рэжым працоўнага часу вызначаецца графікам працы (зменнасці) і час працы (змены) прыпадае на святочны дзень Вялікдзень, робіцца як за працу ў працоўны дзень.
Такім чынам, нормы артыкула 69 ПК для прадаўца, у якога згодна з графікам работы нядзеля з'яўляецца працоўным днём, не прымяняюцца.
Ці абавязаны наймальнік пры прыёме на працу і заключэнні працоўнага дагавора (кантракта) азнаёміць работніка са службовай інструкцыяй?
У адпаведнасці з артыкулам 54 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь пры прыёме на працу наймальнік абавязаны:
1) запатрабаваць дакументы, неабходныя для заключэння працоўнага дагавора ў адпаведнасці з заканадаўствам;
2) азнаёміць работніка пад роспіс з даручанай работай, умовамі і аплатай працы і растлумачыць яго правы і абавязкі;
3) азнаёміць работніка пад роспіс з калектыўным дагаворам, пагадненнем і дакументамі, якія рэгламентуюць унутраны працоўны распарадак;
4) правесці ўступны інструктаж па ахове працы;
5) аформіць заключэнне працоўнага дагавора загадам (распараджэннем) і аб'явіць яго работніку пад роспіс;
6) у адпаведнасці з устаноўленым парадкам завесці (запоўніць) на работніка працоўную кніжку.
Даручаная работніку работа ўказваецца ў службовай інструкцыі (для спецыялістаў), у рабочай інструкцыі або пераліку работ (для рабочых). У названых дакументах вызначаюцца правы і абавязкі работніка па канкрэтнай пасадзе або прафесіі. З дадзенымі дакументамі наймальнік абавязаны азнаёміць працаўніка пад роспіс пры прыёме на працу.
Работнік працуе па кантракце, тэрмін дзеяння якога заканчваецца толькі праз год. У цяперашні час работнік знайшоў высокааплатную працу і хоча скасаваць кантракт. Аднак наймальнік не жадае спыняць з ім працоўныя адносіны. Якім чынам работнік можа звольніцца да заканчэння тэрміна кантракта?
Адным з адрозненняў кантракта ад іншых відаў працоўных дагавораў з'яўляецца тое, што пры яго заключэнні работнік і наймальнік на дагаворнай аснове вызначаюць тэрмін яго дзеяння. Змяненне тэрміну кантракта, як прадаўжэнне, так і датэрміновае спыненне, ажыццяўляецца таксама па пагадненню бакоў. Такім чынам, кантракт можа быць датэрмінова спынены па пагадненню бакоў па пункце 1 артыкула 35 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей - ПК), калі работнік і наймальнік дасягнулі пагаднення аб спыненні кантракта ў вызначаны імі тэрмін.
Спыненне кантракта па жаданні работніка немагчыма, таму што па гэтай падставе могуць быць звольнены толькі работнікі, з якімі заключаны працоўныя дагаворы на нявызначаны тэрмін.
Артыкул 41 ПК устанаўлівае права работніка патрабаваць ад наймальніка звольніць яго датэрмінова да заканчэння тэрміну кантракта пры наяўнасці наступных абставін:
- хвароба або інваліднасць работніка, якія перашкаджаюць выкананню работы па працоўным дагаворы (пацвярджаецца медыцынскім заключэннем);
- парушэнне наймальнікам заканадаўства аб працы, калектыўнай дамовы, працоўнай дамовы (усталёўваецца ўпаўнаважаным органам нагляду за выкананнем заканадаўства аб працы, прафсаюзамі і (або) судом);
- іншыя ўважлівыя прычыны, якія перашкаджаюць выкананню работы па працоўнай дамове.
Уважлівасць прычын ацэньвае наймальнік, а пры ўзнікненні спрэчкі - суд.
Да ўважлівых прычын могуць адносіцца, напрыклад, стан здароўя, выхад на пенсію, змяненне месца жыхарства, неабходнасць догляду хворых членаў сям'і. Доказы ўважлівасці прычын для датэрміновага скасавання кантракта дае работнік.
Ці трэба прадугледжваць абедзенныя перапынкі для працаўнікоў, якія працуюць у рэжыме няпоўнага працоўнага часу і па сумяшчальніцтве?
У адпаведнасці з артыкулам 134 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь работнікам прадастаўляецца на працягу працоўнага дня перапынак для адпачынку і харчавання працягласцю не менш за 20 хвілін і не больш за дзве гадзіны, які выкарыстоўваецца работнікам па сваім меркаванні і ў працоўны час не ўключаецца.
Час прадастаўлення перапынку і яго канкрэтная працягласць устанаўліваюцца правіламі ўнутранага працоўнага распарадку або графікам работ (зменнасці) або па пагадненню паміж работнікам і наймальнікам.
Вышэйназваная норма заканадаўства мае iмператыўны (абавязковы) характар, што выключае магчымасць адмовiцца ад прадастаўлення перапынку для адпачынку i харчавання нават пры ўмове ўзаемнай згоды на тое бакоў працоўнага дагавора.
Такім чынам, у работнікаў, якія працуюць у рэжыме няпоўнага працоўнага часу (напрыклад, на 0,5 ці 0,25 стаўкі) і сумяшчальнікаў перапынак на абед павінен быць у любым выпадку. Пры гэтым яго працягласць можа быць мінімальнай і складаць 20 хвілін.
Ці абавязаны наймальнік выдаваць работніку аванс пры накіраванні яго ў службовую камандзіроўку? Згодна з часткай другой артыкула 95 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей - ПК) пры службовых камандзіроўках наймальнік абавязаны выдаць аванс і кампенсаваць работніку наступныя расходы: - па праездзе да месца службовай камандзіроўкі і назад; - па найму жылога памяшкання; - за пражыванне па-за месцам жыхарства (сутачныя); - іншыя зробленыя работнікам з дазволу або ведама наймальніка выдаткі. Аналагічная норма прадугледжана пунктам 8 Інструкцыі аб парадку і ўмовах прадастаўлення гарантый і кампенсацый пры службовых камандзіроўках за мяжу, зацверджанай пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 30 ліпеня 2010 г. N 115 (са змяненнямі і дапаўненнямі). Згодна з пунктам 7 Інструкцыі аб парадку і памерах кампенсацыі расходаў пры службовых камандзіроўках у межах Рэспублікі Беларусь, зацверджанай пастановай Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь ад 12 красавіка 2000 г. N 35, са змяненнямі і дапаўненнямі, не пазней як за дзень да ад'езду ў службовую камандзіроўку наймальнік абавязаны выдаць камандзіраванаму работніку грашовы аванс у межах сум, якія належаць на аплату кошту праезду да месца службовай камандзіроўкі і назад, расходаў па найму жылога памяшкання і сутачных. Такім чынам, нявыдача авансу работніку пры накіраванні ў службовую камандзіроўку з'яўляецца парушэннем заканадаўства аб працы. Адказнасць за нявыдачу работнікам авансу пры накіраванні іх у службовую камандзіроўку прадугледжана часткай 4 артыкула 9.19 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях. Указаныя парушэнні прыводзяць да накладання штрафу на службовую асобу наймальніка ў памеры ад дзвюх да дваццаці базавых велічынь.
Ці абавязаны наймальнік выдаваць работніку аванс пры накіраванні яго ў службовую камандзіроўку?Згодна з часткай другой артыкула 95 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей - ПК) пры службовых камандзіроўках наймальнік абавязаны выдаць аванс і кампенсаваць работніку наступныя расходы: - па праездзе да месца службовай камандзіроўкі і назад; - па найму жылога памяшкання; - за пражыванне па-за месцам жыхарства (сутачныя); - іншыя зробленыя работнікам з дазволу або ведама наймальніка выдаткі. Аналагічная норма прадугледжана пунктам 8 Інструкцыі аб парадку і ўмовах прадастаўлення гарантый і кампенсацый пры службовых камандзіроўках за мяжу, зацверджанай пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 30 ліпеня 2010 г. N 115 (са змяненнямі і дапаўненнямі). Згодна з пунктам 7 Інструкцыі аб парадку і памерах кампенсацыі расходаў пры службовых камандзіроўках у межах Рэспублікі Беларусь, зацверджанай пастановай Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь ад 12 красавіка 2000 г. N 35, са змяненнямі і дапаўненнямі, не пазней як за дзень да ад'езду ў службовую камандзіроўку наймальнік абавязаны выдаць камандзіраванаму работніку грашовы аванс у межах сум, якія належаць на аплату кошту праезду да месца службовай камандзіроўкі і назад, расходаў па найму жылога памяшкання і сутачных. Такім чынам, нявыдача авансу работніку пры накіраванні ў службовую камандзіроўку з'яўляецца парушэннем заканадаўства аб працы. Адказнасць за нявыдачу работнікам авансу пры накіраванні іх у службовую камандзіроўку прадугледжана часткай 4 артыкула 9.19 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях. Указаныя парушэнні прыводзяць да накладання штрафу на службовую асобу наймальніка ў памеры ад дзвюх да дваццаці базавых велічынь.
Фізічная асоба зарэгістраваная ў якасці індывідуальнага прадпрымальніка. Ці неабходна яму ўносіць звесткі аб ажыццяўленні прадпрымальніцкай дзейнасці ў працоўную кніжку? Індывідуальны прадпрымальнік з'яўляецца фізічнай асобай, якая ажыццяўляе прадпрымальніцкую дзейнасць без утварэння юрыдычнай асобы, зарэгістраванай ва ўстаноўленым парадку (абзац 4 артыкула 1 Гаспадарчага працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь). Згодна з абзацам 2 пункта 11 Інструкцыі аб парадку вядзення працоўных кніжак, зацверджанай пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 16.06.2014 N 40, запісы аб перыядах ажыццяўлення прадпрымальніцкай дзейнасці ў працоўную кніжку не ўносяцца. Разам з тым, калі грамадзянін, які мае статус індывідуальнага прадпрымальніка, заключыць працоўную дамову з іншым наймальнікам, у такой сітуацыі яму будзе ўнесены запіс аб прыёме на працу да наймальніка па агульных правілах.
Па заканчэнні водпуску па догляду дзіцяці да дасягнення ім узросту 3-х гадоў работніца падала заяву на імя наймальніка з просьбай устанавіць яе няпоўны працоўны час. Ці абавязаны наймальнік усталёўваць працаўніцы няпоўны працоўны час?
Адказ Няпоўны працоўны час можа ўстанаўлівацца па дамоўленасці паміж работнікам і наймальнікам як пры прыёме на работу, так і пасля (артыкул 118 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей - ПК)). Устанавіць няпоўны працоўны дзень або няпоўны працоўны тыдзень па просьбе жанчыны, якая мае дзіця ва ўзросце чатырнаццаці гадоў - абавязак наймальніка (п.1 ч.2 артыкула 289 ПК). Пры няпоўным працоўным дні памяншаецца норма працягласці штодзённай працы, усталяваная правіламі ўнутранага працоўнага распарадку ці графікам працы ў наймальніка. Пры няпоўным працоўным тыдні час можа таксама складацца ў адначасовым памяншэнні нормаў працягласці штодзённай працы і лікі працоўных дзён у тыдзень. Умова аб рабоце з няпоўным працоўным часам уключаецца ў працоўны дагавор пры прыёме работніка на працу. Пераход на няпоўны працоўны час у перыяд працоўнай дзейнасці афармляецца загадам (распараджэннем).
Работніца, якая выхоўвае 4-гадовае дзіця, звярнулася да наймальніка з просьбай аб прадастаўленні працоўнага водпуску ў летні перыяд пасля 3-х месяцаў работы ў арганізацыі? ці абавязаны наймальнік прадаставіць такой работніцы працоўны водпуск?
Адказ У адпаведнасці з часткай першай артыкула 166 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей - ПК) працоўныя водпускі (асноўны і дадатковы) за першы працоўны год прадастаўляюцца не раней чым праз шэсць месяцаў работы ў наймальніка. Да выключнай катэгорыі работнікаў, на якіх указанае правіла не распаўсюджваецца, адносяцца, у тым ліку жанчыны, якія маюць двух і больш дзяцей ва ўзросце да 14 гадоў або дзіця-інваліда ва ўзросце да 18 гадоў (п.8 ч.2 артыкула 166 ПК). Яны маюць права на прадастаўленне працоўнага водпуску да заканчэння 6-ці месяцаў работы ў арганізацыі і планаванне водпуску ў летні або іншы зручны час (п. 3 ч. 4 арт. 168 ПК). Паколькі ў сям'і работніка выхоўваецца толькі адно дзіця ва ўзросце да 14 гадоў, прадастаўленне працоўнага водпуску раней за заканчэнне 6-ці месяцаў работы - права, а не абавязак наймальніка (за выключэннем выпадкаў, калі лакальнымі нарматыўнымі прававымі актамі (напрыклад, калектыўным дагаворам) прадугледжана іншае ).
Прымяненне Адзінага кваліфікацыйнага даведніка пасад служачых і Адзінага тарыфна-кваліфікацыйнага даведніка работ і прафесій рабочых
У любой арганізацыі незалежна ад яе арганізацыйна-прававой формы абавязковыя да прымянення кваліфікацыйныя даведнікі: Адзіны кваліфікацыйны даведнік пасад служачых (далей - ЕКСД) і Адзіны тарыфна-кваліфікацыйны даведнік работ і прафесій рабочых (далей - ЕТКС) (згодна з ЕДКС іх пункта 2 пункта , часткі 2 пункта 1 Агульных палажэнняў ЕТКС).
ЭКСД выкарыстоўваецца ў адносінах да служачых, г.зн. работнікаў, якія працуюць на пасадах, а ЕТКС - у дачыненні да працоўных, г.зн. тых працаўнікоў, якія працуюць па прафесіях.
ЭКСД выкарыстоўваюць:
- для вызначэння найменняў пасад служачых;
- вызначэння іх працоўных функцый;
- распрацоўкі службовых інструкцый.
ЕТКС прымяняецца ў мэтах:
- тарыфікацыі працы;
- вызначэння наймення прафесіі рабочага;
- прысваення працоўным разраду;
- распрацоўкі працоўных інструкцый.
ЭКСД і ЕТКС уключаюць у сябе выпускі, якімі ўстаноўлены адпаведныя коды і назвы.
У выпусках ЭКСДзмяшчаюцца кваліфікацыйныя характарыстыкі (далей - КХ) пасад служачых, згрупаваныя па відах эканамічнай дзейнасці. У выпусках ЕТКС - тарыфна-кваліфікацыйныя (кваліфікацыйныя) характарыстыкі работ і прафесійрабочых (далей - ТКГ), сабраныя ў раздзелы па відах вытворчасцей і работ незалежна ад віду эканамічнай дзейнасці.
Структура кожнага выпуску ЭКСД пабудавана ў адпаведнасці з устаноўленай класіфікацыяй служачых па катэгорыях. Гэта значыць, практычна любы выпуск ЭКСД складаецца з раздзелаў:
- кіраўнікі;
- спецыялісты;
- іншыя служачыя.
У гэтых раздзелах для пасад змяшчаюцца КХ, кожная з якіх мае тры раздзелы:
1) "Службовыя абавязкі" . У ім устанаўліваюцца асноўныя, найбольш характэрныя для канкрэтнай пасады працоўныя функцыі, якія могуць быць даручаны поўнасцю або часткова служачаму, які займае дадзеную пасаду. У адпаведнасці з гэтым раздзелам распрацоўваюць службовыя інструкцыі;
2) "Павінен знаць " , дзе змяшчаюцца асноўныя патрабаванні, якія прад'яўляюцца да служачага ў дачыненні да спецыяльных ведаў, а таксама ведаў нарматыўных прававых актаў, палажэнняў, інструкцый і іншых дакументаў, метадаў і сродкаў, якія служачы павінен прымяняць пры выкананні службовых абавязкаў;
3) "Кваліфікацыйныя патрабаванні" . У ім прадугледжваецца ўзровень адукацыі, пры неабходнасці - профіль (накірунак) адукацыі, спецыяльнасць, рэкамендуемыя патрабаванні да стажу працы і г.д.
Структура выпускаў ЕТКС уключае ў сябе:
1) ТКХ прафесій працоўных па разрадах. ТКГ, як правіла, складаюцца з трох раздзелаў:
- "Характарыстыка работ" . У ім утрымоўваецца апісанне асноўных, найболей часта сустракаемых прац.
Канкрэтны змест, аб'ём і парадак выканання работ на кожным рабочым месцы ўстанаўліваюцца ў арганізацыях тэхналагічнымі картамі, рабочымі інструкцыямі і іншымі дакументамі;
- "Павінен ведаць" . Тут выкладаюцца асноўныя патрабаванні да кваліфікацыі працоўнага, неабходныя для якаснага выканання прац: веданне ўласцівасцяў прадметаў працы, тэхналагічных і канструктыўных асаблівасцяў прылад працы, паслядоўнасці вядзення тэхналагічнага працэсу, тэхнічнай і тэхналагічнай дакументацыі і т.д.
- "Прыклады работ" , дзе змяшчаецца пералік работ, найбольш тыповых для дадзенай прафесіі і дадзенага разраду. Часцяком гэты пералік не вычарпальны. Указанага раздзела ў ТКХ можа не быць, калі апісанне выкананых работ у першым раздзеле выкладзена досыць поўна.
ТКХ больш высокіх разрадаў не паўтараюць апісанне прац, патрабаванні да ведаў працоўных і прыклады прац, якія змяшчаюцца ў характарыстыках ніжэйшых разрадаў той жа прафесіі. Бо працоўны больш высокай кваліфікацыі акрамя прац, пералічаных у ТКХ з улікам прысвоенага яму разраду, павінен валодаць ведамі, навыкамі і ўменнем выконваць працы, прадугледжаныя ТКХ працоўных ніжэйшай кваліфікацыі гэтай жа прафесіі;
2) два пералікі: адзін з найменнямі прафесій, прадугледжаных дзеючым ЕТКС, з указаннем іх найменняў па раней дзеючым выпусках ЕТКС, а другі, наадварот, з найменнямі прафесій, якія змяшчаліся ў мінулых выпусках ЕТКС, з указаннем змененых найменняў прафесій, раздзелаў , у якіх яны ўтрымліваюцца зараз.
Асобныя выпускі ЭКСД і ЕТКС утрымоўваюць уступную частку. У ёй адлюстроўваюцца напрыклад, асаблівасці прымянення канкрэтнага выпуску, прафстандарты.
Прафстандарт - характарыстыка зместу працоўных функцый і патрабаванні да кваліфікацыі работнікаў, неабходнай для іх выканання. Наймальнікі маюць права самастойна выбіраць, чым кіравацца: КХ (ТКГ) або прафстандартамі, якія змяшчаюцца ў кваліфікацыйных даведніках (часткі 5 і 6 пункта 3 Агульных палажэнняў ЭКСД, часткі 3 і 4 пункта 5 Агульных палажэнняў ЕТКС).
Галоўны дзяржаўны інспектар
Крычаўскага міжраённага аддзела
Магілёўскага абласнога ўпраўлення
Дэпартамента дзяржаўнай інспекцыі працы
Міністэрствы працы і сацыяльнай абароны
Рэспублікі Беларусь А.А.Смірноў
